Δευτέρα 29 Νοεμβρίου 2010

Το κόκκινο σκαθάρι των φοινικοειδών - Rhynchophorus ferrugineus (Olivier)

Τεράστια προβλήματα στους φοίνικες δημιουργεί το έντομο Rhynchophorus ferrugineus (Olivier).Έχει καταγραφεί να προσβάλλει πολλά είδη φοινικοειδών όπως Areca catechu, Arenga pinnata, Borassus flabellifer, Caryota maxima, C. cumingii, CocosΟ κοινός χαρακτηρισμός του το αποκαλεί “φοινικοσκάθαρο”. Πιθανολογείται ότι η ραγδαία εξάπλωσή του οφείλεται στις ανεξέλεγκτες διακινήσεις προσβεβλημένων φοινικοειδών, αλλά και στην αρχική απάθεια κατά την πρωτοεμφάνισή του. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα αρθρόποδο έντομο πολυφάγο φυτοφάγο, το Rhynchophorus ferrugineus, που ανήκει στην οικογένεια των Κουρκουλιονιδών (Curculionidae) της πολυπληθούς τάξεως των Κολεοπτέρων (Coleoptera).Η άποδη σαρκώδης χονδρή και ευμεγέθης προνύμφη του έχει χρώμα υπόλευκο και μήκος περί τα πέντε εκατοστά (5 cm). Επίσης, η κεφαλή της σε αντίθεση με το μαλακό σώμα της είναι εφοδιασμένη με δύο πολύ δυνατά σαγόνια τα οποία τεμαχίζουν τον φυτικό ιστό. Το πλήρως αναπτυγμένο ακμαίο με ικανότητα πτήσεως φθάνει σε μήκος περί τα τρεισήμισι εκατοστά (3,5 cm). Αυτό το χαρακτηριστικό στην εμφάνισή του βραδυκίνητο ακμαίο σκαθάρι έχει ένα χιτινισμένο σκελετό χρώματος κοκκινοιώδους με κεφαλή όπου βρίσκεται το μακρύ κεραιοφόρο ρύγχος του με στοματικά μόρια μασητικού τύπουι. Λόγω της εμφανίσεώς του το σκαθάρι αυτό το ονομάζουμε “κόκκινο ρυγχοφόρο ή ρυγχωτό κάνθαρο”.
nucifera, Corypha gebanga, C. elata, Elaeis guineensis, Livistona decipiens, Metroxylon sagu, Oreodoxa regia, Phoenix canariensis, Ph. dactylifera, Ph. theophrasti, Ph. sylvestris, Sabal umbraculifera, Trachycarpus fortunei, Washingtonia filifera, καθώς και τα Agave americana και Saccharum officinarum.
Όλα τα είδη Palmacae θεωρούνται ευπαθή φυτά στο R. ferrugineus


Το συγκεκριμένο σκαθάρι δείχνει ιδιαίτερη προτίμηση στα φοινικοειδή ανεξαρτήτως ηλικίας της ηλικίας τους.
Τα θηλυκά ακμαία τα οποία διακρίνονται εύκολα από τα αρσενικά χάρη στην απουσία τριχιδίων στην άκρη του ρύγχους τους, ωοτοκούν με εκατοντάδες αυγά τα οποία μπορούν να εκκολάπτονται σε ελάχιστο χρονικό διάστημα (το πολύ πέντε ημέρες). Όμως, τη μεγαλύτερη ζημία στα φυτά την προξενούν οι προνύμφες οι οποίες από έναν έως τρεις μήνες διανοίγουν στοές και θρέφονται με φυτικούς ιστούς στο εσωτερικό των φοινίκων. Αυτές οι νύμφες περιβάλλονται από κουκούλι το οποίο κατασκευάζουν από ξηρές ίνες του φοίνικα και παραμένουν μέσα σε αυτό το πολύ έως περίπου τρείς εβδομάδες μέχρι να μετατραπούν σε τέλεια έντομα (σκαθάρια). Τα κουκούλια αυτά μπορεί να είναι εντός, ή σπανιότερα εκτός των κορμών.

Τα θηλυκά ακμαία σκαθάρια μετά τη γονιμοποίησή τους γεννούν αυγά τα οποία εναποθέτουν συσσωρευμένα μέσα σε πληγές και μαλακούς ιστούς του φοίνικα όπου μπορούν με το ρύγχος τους να δημιουργούν ειδικές οπές. Προτιμούν την κορυφή, τον κορμό ή τη βάση των φύλλων ειδικά των κλαδεμένων. Υπάρχει ενδεχόμενο σε εξαιρετικές περιπτώσεις να εγκαθιστούν τα αυγά τους σε επιλεγμένες περιοχές του εδάφους όπως μπορούν να πράττουν τα Coleoptera Curculionidae, αλλά και οι προνύμφες μπορούν να διανοίγουν στοές σε αφράτο έδαφος. Η ένταση της δραστηριότητάς τους εστιάζεται σε μεγάλη χρονική περίοδο από την άνοιξη έως αρχές χειμώνα. Εάν ο χειμώνας είναι ήπιος και έχει θερμές ημέρες τότε μπορεί να δραστηριοποιηθούν πρόωρα, αλλιώς διαχειμάζουν μέχρι τις πρώτες ζέστες της ανοίξεως.

Δυστυχώς η προσβολή ενός φοίνικα από το Rhynchophorus ferrugineus καθίσταται ορατή δια γυμνού οφθαλμού αργά, και κατά πάσα πιθανότητα, είναι δύσκολη ή και αδύνατη η αναστροφή της πορείας μάρανσης του φυτού. Το ανώτερο τμήμα του μαραίνεται, δημιουργήται εμφάνηση σχήματος ομπρέλλας.
Εάν παρατηρηθούν σε κήπο προσβεβλημένοι φοίνικες πρέπει αμέσως να ειδοποιηθεί το αρμόδιο τμήμα για τη φυτοπροστασία του Δήμου ώστε να γίνουν ενέργειες με βάση τις υποδείξεις γεωπόνου διαφορετικά υπάρχει κίνδυνος επιβολής Διοικητικών και Ποινικών κυρώσεων. Τα προσβεβλημένα φυτά θα πρέπει να τεμαχίζονται από την βάση τους και ή να απομακρύνονται με κατάληλη συσκευασία (τύλιγμα σε πλαστικές σακούλες ή δίχτυα πολύ μικρών οπών) ή καλύτερα να καίγονται. Η χρήση ισχυρών εντομοκτόνων σκευασμάτων διά ψεκασμού, εγχύσεως ή ριζοποτίσματος μπορεί να μετριάσει το πρόβλημα. Το Υπουργείο Γεωργίας ενέκρινε πρόσφατα την διάθεση εντομοκτόνων σκευασμάτων για την πρόληψη και τον περιορισμό της εξάπλωσης του εντόμου (ACTARA 25 WG, σκευάσματα με δραστική ουσία imidacloprid και cypermethrin, VERTIMEC 1,8 EC).Επίσης, είναι δυνατή η χρήση εντομοπαθογόνων νηματοδοκτόνων και η πλήρης κάλυψη του προσβεβλημένου φυτού με δίκτυ διαμέτρου οπής το πολύ ενός χιλιοστού. Μία άλλη κατασταλτική μέθοδος συνίσταται στη χρήση φερομονικών παγίδων.

Σε προληπτικό επίπεδο έχει προσδιοριστεί από τις αρμόδιες φυτοϋγειονομικές Αρχές η αναγκαιότητα συνεχών ελέγχων των φοινικοειδών και η διενέργεια κλαδεμάτων μόνο μέσα στο χειμώνα όταν είναι απαραίτητο.